Wydawnictwa

Pulteram, inaczej nazywany polterabendem, to niezwykle popularny w zachodniej Polsce zwyczaj przedweselny…

Książka pod redakcją

dr A. Jełowickiego.

 Od Kaszub, przez Kujawy, Wielkopolskę aż do Górnego Śląska na tydzień lub dzień przed weselem, wieczorem pod domem panny młodej zbierają się sąsiedzi, znajomi, rodzina i rozbijają szkło, hałasują, psocą dopóki nie dostaną poczęstunku – alkoholu i jedzenia. Potem państwo młodzi wspólnie sprzątają stłuczkę, a zgromadzeni oceniają zborność przyszłego małżeństwa.

      Świadomość istnienia tego zwyczaju jest powszechna. Niestety do tej pory badacze kultury zajmowali się nim z rzadka. Z tych powodów, ale i z potrzeby gromadzenia wiedzy o niematerialnym wymiarze kultury przez muzea, grupa muzealników ze Szreniawy oraz naukowców z Poznania, przeprowadziła badania tego zwyczaju. W czterech miejscowościach: Siedlcu (gmina loco), Chomętowie (gmina Szubin), Rakoniewicach (gmina loco) oraz Piłce (gmina Drawsko) w 2017 roku odwiedzili oni pulteramy. Rozmawiali tam z uczestnikami, filmowali, fotografowali, nagrywali wszelkie towarzyszące wydarzeniu dźwięki (tzw. audiosfera). Równolegle przeprowadzono wnikliwe badania źródeł zastanych w Niemczech oraz Polsce.

       Grupa etnologów pozyskała nieoczywisty, a zarazem ciekawy obraz zwyczaju. Okazało się bowiem, że 20 lat temu uległ on znacznej transformacji. Kiedyś odbywał się na dzień przed weselem i był raczej spontaniczną psotą (czasem wręcz o chuligańskim zabarwieniu) oraz ograniczonym osobowo wymiarze. Dziś pulteram to raczej minifestyn lub przedwesele, organizowane na tydzień przed ślubem, z namiotami, cateringiem, muzyką, na którym może pojawić się nawet 200 osób – znajomych lub po prostu sąsiadów. Pozostało jedno – bicie szkła przed wejściem oraz sprzątanie go przez parę młodą. Odkrycie to jest ważne dla zrozumienia transformacji jakiej ulega niematerialne dziedzictwo kulturowe w Polsce.

         Prezentowana książka powstała w oparciu o badania i kwerendy źródeł. Jej autorami są muzealnicy Małgorzata Sawicka, Agnieszka Floryszczak, Arkadiusz Jełowicki i Sylwia Geelhaar (obecnie nie praktykująca w zawodzie) oraz naukowcy: Anna Weronika Brzezińska, Waldemar Kuligowski. Przedstawiają oni pulteram z różnych perspektyw i w różnej formie. Niezmiernie ważne są fotografie zamieszczone w książce. Wykonali je doświadczeni i nagradzani w dziedzinie reportażu fotograficy: Mariusz Forecki i Adrian Wykrota. Cała publikacja jest po części klasyczną monografią etnograficzną, ale także swoistym katalogiem prezentującym niematerialny element kultury in situ. Ostatnie stwierdzenie nie jest jedynie metaforą, a potwierdzeniem wieloletniej już pracy dokumentacyjnej Działu Badań Dziedzictwa Kulturowego Wsi i Rolnictwa będącego częścią Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie. Poprzednie wydawnictwa sygnowane przez Dział także były poświęcone tej tematyce, by wymienić osiem tomów „Atlasu niematerialnego dziedzictwa kulturowego wsi wielkopolskiej” powstałego w latach 2012-2015. Badania kultury tradycyjnej prowadzone poza muzeami nie zawsze są najważniejszą częścią ich pracy, ale i nie są też jakimś ewenementem, by wspomnieć tylko skanseny. Jednocześnie dziś muzea starają się aktywnie dokumentować i archiwizować także kulturę niematerialną. To coraz silniejszy trend. Przedstawiona książka wydaje się zmierzać w tym kierunku.

Do pobrania za dramo:

http://www.muzeum-szreniawa.pl/imuzeum/web/app.php/vortal/muzealne_lektury_nowosc.html