Aktualności

Pulteram, polter czy butelki to najpopularniejsze nazwy zwyczaju około weselnego, który w skrócie polega na biciu szkła na dzień (lub tydzień) przed ślubem. Na ślady jego żywotności natknęliśmy się w trakcie badań, w latach 2012 – 2014, przygotowujących publikację „Atlas niematerialnego dziedzictwa kulturowego wsi wielkopolskiej” (skr. „Atlas…”).

Jesienią ubiegłego roku powstała koncepcja nowych badań oraz przyszłej monografii opisywanego zjawiska. W formie projektu pt. „Pulteram – żywa tradycja w Wielkopolsce” złożona została aplikacja do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Na początku 2017 r. uzyskał on wsparcie wspomnianej instytucji w ramach Programu Kultura ludowa i tradycyjna – wniosek EBOI nr 86913/16/A1 oraz umowa z dnia 11.07.2017 r. nr 00293/17/DIK. Ponadto zadanie zostało dofinansowane przez Wielkopolski Urząd Marszałkowski – umowa z dnia 08.06.2017 r. nr 65/DK/IK2017. Niezwykle cenna pomoc pozwoliła na praktyczną realizację zamierzenia wspólnie z Instytutem Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (IEiAK UAM).

Późną wiosną bieżącego roku dr hab. Anna Weronika Brzezińska oraz dr Arkadiusz Jełowicki skonstruowali metodologię i metodykę badań w postaci narzędzi badawczych (wywiad, ankieta) oraz instrukcji ich realizacji. Pierwsza część badań polegała na kwerendzie źródeł zastanych w postaci literatury. Dla materiałów zagranicznych, głównie niemieckich zrobiła ją mgr Sylwia Geelhaar, a dla polskojęzycznych mgr Małgorzata Sawicka (MNR w Szreniawie). Kolejną dużą kwerendą zajęła się Marta Machowska (IEiAK UAM). Polegała ona na przejrzeniu 1407 wywiadów kwestionariuszowych wykonanych ramach badań „Atlas…”. Wszystkie kwerendy miały za zadanie znaleźć informacje o pulteramie. Kolejnym etapem badań była rekrutacja młodych par, które zechciałyby zaprosić ekipę etnologów na swoje pulteramy. Ostatecznie udało się zwerbować cztery pary (plus jedna dodatkowa), mimo że pierwotnie w projekcie zakładano tylko trzy.

Pierwszy wyjazd odbył się 27 maja 2017 r. do Siedlca w powiecie wolsztyńskim. Organizatorem był młody, miejscowy sołtys. Kolejne to Chomętowo w powiecie nakielskim, ale leżące na Pałukach – 3 czerwca; Rakoniewice w powiecie wolsztyńskim – 24 czerwca oraz Piłka w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim – 15 lipca. Dodatkowo badania porównawcze przeprowadzono w Chorzeminie w powiecie wolsztyńskim. Wszystkie wyjazdy terenowe polegały na przeprowadzeniu wywiadów (nagrywanych) z uczestnikami, prowadzeniu notatek (spostrzeżeń) oraz bogatym dokumentowaniu wydarzenia w formie zdjęć i filmów. Efektem tego etapu realizacji projektu było ponad 50 wywiadów oraz ponad 400 fotografii. W skład zespołu badawczego wchodzili wspomniani dr Arkadiusz Jełowicki (kierownik badań), dr hab. Anna Weronika Brzezińska oraz prof. Waldemar Kuligowski, mgr Agnieszka Floryszczak, mgr Agata Stasik, mgr Karolina Dziubata i fotograficy: Mariusz Forecki i Adrian Wykrota.

Po badaniach, analizie ich wyników, późnym latem powstały teksty do książki, która wyjdzie jesienią 2017 r. pod tytułem „Pulteram – żywa tradycja w Wielkopolsce”. Bardzo ważne w trakcie pracy było prowadzenie, na bieżąco, strony internetowej na Facebooku „https://www.facebook.com/zwyczajweselny/”, którą odwiedziło kilkanaście tysięcy osób.